Trong chương trình Hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách, ngày hôm nay (16/4), Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ dành thời gian 01 ngày để các vị đại biểu Quốc hội chuyên trách thảo luận về dự án Luật Tổ chức Chính quyền địa phương. Phiên thảo luận, cũng được truyền hình trực tuyến tại các Đoàn đại biểu Quốc hội 63 tỉnh, thành để các đại biểu Quốc hội ở địa phương có thể được tham gia ý kiến.

Dự tại điểm cầu tỉnh Thừa Thiên Huế có các vị đại biểu Quốc hội và Văn phòng đại biểu Quốc hội tỉnh Thừa Thiên Huế.

Trên cơ sở báo cáo giải trình, tiếp thu và chỉnh lý dự án luật trong các cuộc thảo luận trước của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Tại phiên thảo luận hôm nay, các vị đại biểu Quốc hội tiếp tục thảo luận về hai phương án tổ chức chính quyền địa phương.

Về phương án 1: Tất cả các đơn vị hành chính quy định tại khoản 1 điều 110 của Hiến pháp năm 2013 đều tổ chức cấp chính quyền địa phương (gồm HĐND và UBND) nhưng làm rõ những điểm khác biệt về cơ cấu tổ chức, nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương ở nông thôn, đô thị và hải đảo.

Ưu điểm của phương án này là bảo đảm tính ổn định của tổ chức bộ máy nhà nước, không làm xáo trộn mô hình tổ chức chính quyền địa phương hiện nay; thể hiện sự thống nhất giữa việcphân chia đơn vị hành chính với việc thiết lập tổ chức chính quyền địa phương ở các đơn vị hành chính đó; việc tổ chức cấp chính quyền (gồm HĐND và UBND) ở các đơn vị hành chính cơ sở thể hiện chính quyền đó gần dân, sát dân, phát huy quyền làm chủ của nhân dân... Hạn chế là chưa đáp ứng yêu cầu phải đổi mới mạnh mẽ về tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương phù hợp với đặc điểm nông thôn, đô thị, hải đảo theo tinh thần nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X, XI; chưa tiếp thu được các kết quả tích cực của việc thực hiện thí điểm không tổ chức HĐND ở quận, huyện, phường theo Nghị quyết của Quốc hội...

Về phương án 2: Các đơn vị hành chính như tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương, xã, thị trấn đều tổ chức cấp chính quyền địa phương (gồm HĐND và UBND). Riêng ở phường, do đặc điểm đô thị, không tổ chức cấp chính quyền địa phương, chỉ tổ chức UBND để thực hiện nhiệm vụ của chính quyền địa phương tại phường.

Theo đó, cách thức thành lập UBND phường có thể có hai lựa chọn. Chủ tịch UBND phường do cử tri của phường bầu trực tiếp và Chủ tịch UBND cấp trên trực tiếp phê chuẩn; Phó Chủ tịch, Ủy viên UBND phường do Chủ tịch UBND cấp trên trực tiếp bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức theo đề nghị của Chủ tịch UBND phường. Hoặc là Chủ tịch, Phó Chủ tịch, Ủy viên UBND phường do Chủ tịchUBND cấp trên trực tiếp (quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương) bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức.

Ưu điểm của việc tổ chức chính quyền địa phương theo phương án hai là sẽ tạo nên sự đổi mới bước đầu trong tổ chức chính quyền địa phương. Đồng thời tạo điều kiện cho việc đổi mới tổ chức và hoạt động của chính quyền ở đô thị một cách hiệu quả và phù hợp hơn.

Tuy nhiên, nguy cơ dẫn đến tình trạng chính quyền xa dân, quan liêu ở những nơi không tổ chức HĐND; chưa thể hiện rõ cơ chế kiểm soát hoạt động của chính quyền phường cũng như trách nhiệm của chính quyền cấp trên đối với chính quyền phường và khó bảo đảm hiệu quả giám sát của HĐND đối với chính quyền phường được xem là hạn chế của phương án này.

Trên cơ sở phiên thảo luận hôm nay, tất cả các ý kiến sẽ được Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp thu, tổng hợp để trình tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XIII vào giữa năm nay.